घरमा बालबालिका भएकाहरुले धेरै कुरामा ध्यान दिन जरुरी छ । कहिलेकाहीं नसोचेको दुर्घटना हुन्छ, घरमै पनि । खासगरी असावधानीवश बच्चालाई तातो पानीले पोल्न सक्छ । कहिलेकाही आगोले पोल्न सक्छ । यस्तो बेला के गर्ने ?
तुरुन्त अस्पताल पुर्याउन अनुकूल नहोला । किनभने उनीहरु मात्र घरमा भएको बेला बच्चालाई यसरी तातो पानी वा आगोले पोल्न सक्छ । अचानक यस्तो घटना भएमा हाम्रो दिमागले पनि सही काम गर्दैन ।
यद्यपि यतिबेला आफूलाई सम्हालेर बच्चाको ‘बुढापाका वा अरु व्यक्ति पनि हुनसक्छ’ प्राथमिक उपचार गरिदिनुपर्छ । हुन त आगो वा तातो पानीले कति पोलेको छ ? कसरी पोलेको छ ? त्यो कति जटिल वा सामान्य छ ? यदि धेरै जटिल अवस्था छैन भने घरमै केही प्राथमिक उपचार गरिदिनुपर्छ ।
प्राथमिक उपचार
पानी वा आगोले पोलेको भागमा छाला रातो भएको छ, फोका उठेको छैन भने पोलेको भागमा तुरुन्तै चिसो पानी लगाइदिनुपर्छ । खासगरी धारो वा भाँडोबाट भएपनि धारा बनाएर पोलेको ठाउँमा लगाउनुपर्छ । दुखाइ वा पोल्ने क्रम कम नभएसम्म लगाइरहनुपर्छ । सामान्यतया आधा घण्टासम्म धारा बनाएर चिसो पानी लगाइरहँदा राम्रो हुन्छ ।
यसरी चिसो पानी लगाउँदा पोलेको ठाउँमा दुखाइ कम हुन्छ । त्यसपछि पोलेको भागको अवस्था हेरेर थप उपचार गर्ने वा नगर्ने टुंगो गर्नुपर्छ । यसरी पोलेको छालाको सतहमा फोका उठ्न सक्छ । त्यस्तो फोका फुटाउनु हुन्न । फोका फुट्यो भने घाउमा कपडा टाँसिन सक्छ । साथै घाउ दुख्ने र संक्रमण हुने जोखिम पनि हुन्छ ।
धेरै मान्छेले के गल्ती गर्छन् भने पोलेको ठाउँमा आइस क्युब लगाउँछन् । पोलेको ठाउँमा तुरुन्त आइस लगाउनु हुँदैन । कतिपयले गोलभेंडा, गोबर लगाउँदा ठीक हुन्छ भन्ने पनि गरेको सुनिन्छ । यसरी अनुमानको भरमा घरेलु उपचार गर्दा घाउ थप जटिल बन्ने, संक्रमण हुने, पाक्ने हुनसक्छ ।
कस्तो अवस्थामा तुरुन्तै अस्पताल लैजाने ?
तातो पानी वा आगोले धेरै नै पोलेको छ, छाला पूरै नष्ट भएको वा गहिरो घाउ भएको छ भने कति पनि ढिला नगरी नजिकको स्वास्थ्य केन्द्र वा अस्पताल पुर्याउनुपर्छ । यसरी अस्पताल पुर्याउने क्रममा पनि पोलेको भागमा चिसो पानीले भने भिजाइरहनुपर्छ ।
नरम कपडालाई चिसो पानीले भिजाएर पोलेको भागमा राख्नुपर्छ । घाउ सुख्खा भएमा चिसो सफा रुपमालले ६–७ पटक भन्दा बढी भिजाइरहनुपर्छ । यसमा धुलो, फोहोर, झिंगा बस्न दिनु हुँदैन । आगो वा तातो पानीले पोलेको बच्चालाई प्रशस्त झोलिलो पदार्थ खुवाउनुपर्छ । उनीहरुको शरीर कमजोर हुन दिनु हुँदैन ।
