फोक्सो श्वासप्रश्वास प्रणालीको केन्द्र हो । स्वस्थ फोक्सोले मानिसलाई जीवनभर स्वस्थ राख्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छ । जबकि खराब फोक्सोले धेरै रोग र अकाल मृत्यु समेत निम्त्याउन सक्छ । त्यसकारण फोक्सोलाई स्वास्थ्य राख्नु जरुरी छ । फोक्सोलाई स्वस्थ राख्न शरीरका अन्य अंग जस्तै फोक्सोको पनि हेरचाह गर्नुपर्छ ।
फोक्सोमा देखिने समस्या के के हुन् ? फोक्सोको समस्याबाट कसरी बच्नेलगायत विषयमा केन्द्रित रहेर वरिष्ठ मुटुरोग विशेषज्ञ डा. राजु पंगेनीसँग गरिएको कुराकानीको सम्पादित अंश :
फोक्सोमा देखा पर्ने मुख्य समस्या के के हुन् ?
हाम्रो श्वासप्रश्वास प्रणाली नाकदेखि फोक्सोसम्म फैलिएको हुन्छ । सामान्य रुघाखोकी लाग्नेदेखि नाक बन्द हुने, घाँटी खसखस गर्ने, ज्वरो आउने, छाती दुख्ने, श्वासनलीमा समस्या देखिएर खोकी लाग्ने, घ्यारघ्यार हुने फोक्सोसँग सम्बन्धित तत्कालीन समस्या हुन् ।
निमोनिया, फोक्सोको इन्फेक्सन, दम, फोक्सो फाइब्रोसिस र फोक्सोको क्यान्सर फोक्सोमा देखिने दीर्घकालीन समस्या हो । नेपालमा देखिने फोक्सोको मुख्य समस्या भनेको फोक्सोको संक्रमण, दम र फोक्सोको क्यान्सर हो ।
फोक्सोमा समस्या हुने कारण के के हुन् ?
फोक्सोको समस्या देखापर्ने पहिलो कारण ब्याक्टेरिया, भाइरस, ढुसीको संक्रमण हो । क्षयरोग अर्थात् टीबी फोक्सोकै हो । आन्तरिक तथा बाह्य वायु प्रदूषण, लामो समयदेखि धुम्रपानको प्रयोग र केहीमा वंशाणुगत कारण साथै रोगसँग लड्ने क्षमता कमजोर भएका व्यक्तिमा पनि फोक्सोसम्बन्धी विभिन्न समस्या देखा पर्छ ।
कुन उमेर समूहमा यस्तो समस्या बढी देखिन्छ ?
फोक्सोको कुन खालको समस्या त्यसअनुसार उमेर फरक पर्छ । कतिपयमा फोक्सोसम्बन्धी समस्या आमाको गर्भबाट नै सुरु हुन्छ । यदि गर्भवती महिला लामो समय वायु प्रदूषणको सम्पर्कमा आएकी छन् भने गर्भको बच्चामा पनि त्यो वायु प्रदूषणको प्रभाव पर्छ । जसले गर्दा बच्चा जन्मिएदेखि नै फोक्सोको समस्या देखा पर्छ ।
एलर्जीसम्बन्धी समस्या जस्तै, घ्यारघ्यार हुने, खोकी लाग्ने तथा आस्थामा जस्तो समस्या पाँच वर्षमुनिका बालबालिकामा धेरै देखिन्छ । बच्चामा देखिने यो समस्याको उपचार समयमै भएन भने यो समस्या पछिसम्म पनि रहन सक्छ ।
विभिन्न प्रकारको संक्रमण तथा धुम्रपानको प्रयोग, वायु प्रदूषणको कारण हुने दम रोग र फोक्सोसम्बन्धी क्यान्सर ६५ वर्षभन्दा माथि वृद्धावस्थामा बढी देखिन्छ । त्यसैले फोक्सोसम्बन्धी कस्तो समस्या हो उमेरअनुसार फरक पर्छ ।
